(…iyi kötü, eteğimizdeki taşı döktük; eğer bazılarımızı düşündürebildikse, ne mutlu! Şimdi Anadolu İhtilâli, Gâzi, İsmet Paşa, Lausanne ve sonrasıyla ilgili olarak, hanidir biriktirdiğim belgelerden bazılarını -yorumsuz- size aktaracağım. Neden yorumsuz derseniz, yorumları içindedir de, ondan!) ‘Havza bulusması’? (Alıntı/1. ”…Kırım’dan yola çıkan ‘Yeni Dünya’ ekibi, Mayıs başında, ekiptekilerin önemli bir kısmını…
…durup durup, hatırlıyordum; kafamda sanki bir şimşek aydınlığı; ne vesileyle, hangi münasebetle Şükran (Kurdakul) aklıma gelse -Paris ‘serencam’ ımızda, bir başka bin yıllık dostum Tacettin Karan ile, dilimize pelesenk ettiğimiz- o mısra, bir hüzün kervanı halinde, zihnimden geçiyor: ”… gün gibi âyân oldu içime/ encâmı fenâdır bu gidişâtın!..” Onun bir…
Ne çetin bir ‘dev’ yalnızlığı içindeymiş! Çevresinde yaşamış olanlardan, hangisinin hassas ve akıllı ‘hatırasına’ el atsam; bu gerçeği yoğun bir sis halinde, görmüşümdür: Hasan Rıza Bey (Soyak) sayfalar boyunca, imâ eder durur; Fâlih Rıfkı Bey (Atay), üstelik sosyal haritadaki yerine koyarak, tarif etmiştir: ”… Mustafa Kemal’le, samimî olarak, yalnız Gökalp…
…Fâlih Rıfkı Bey (Atay) o günleri anlattığı eserinde; aslında, bir hayli yakından tanıdığı ‘Milli Şef’ i nasıl târif etmiştir, bakar mısınız? ”…İsmet Bey, hiçbir zaman ‘devrimci’ olmamıştır. İlk gençliğinden beri, tanışma fırsatını bulduğu insanlara, kendini saydıran ve sevdiren, bir ‘vazife adamı’dır: o, bir ‘düzen adamı’dır, ‘hiyerarşi adamı’dır: ‘ileri bir Tanzimatçı’…
… – Mustafa Kemal Paşa dahil, – Türkçüler ‘in ‘Milli Mücâdele ‘deki katkıları ve fedakârlıkları; ne reddedilebilir, ne de inkâr; bu böyledir de, sonraki yıllarda, -Mustafa Kemal Paşa dahil-, Kemalistler ‘in takındıkları tavrın sebebi nedir? Sanırım bunu kavrayabilmek için, daha Müdafaa-i Hukuk ‘un ilk yıllarında, İstanbul Türkocağı ‘nda, en önemli…
… İtalya, Dersaadet ‘te ‘Hürriyet’ in İlânı’nı müteakip, Trablusgarb ‘a (Libya) saldırınca; Devlet-i Aliyye, Roma ‘ya ilân-ı harp etmedi. Neden? Payitaht meseleye öyle soğuk bakıyordu ki; savaşa katılmak için Derne ‘ye gönüllü giden subaylara, -bu arada Mustafa Kemal ‘e-; durum anlaşılmasın diye, sahte pasaport veriliyor. Yoksa ‘İttihatçılar’, ‘gizli’ dönemlerinde; toplantılarına…
…Kemalizm, Türkçülüğe karşı olamaz; neden, çünkü kendisi Türkçü ‘dür; Kemalizm , dine karşı olamaz, çünkü onu yasaklamamış, sadece toplumsallıktan bireyselliğe çevirmiştir ki, ‘medeni dünyanın’ tavrı da budur; sonradan laikliğin, biraz da mütecâviz yorumu, Müdâfaa-i Hukuk Doktrini ‘nin, başat karakteri Anti/emperyalizmi gizlemek isteyenlerce öne çıkarılmıştır; yoksa okuyunuz Gâzi ‘nin İslamiyet, Halifelik…
… ‘Anadolu İhtilâli’ nin o en sıcak yıllarında, Mustafa Kemal Paşa , bazı hallerde sonu kötüye varan, anlaşmazlıklar içinde idi; buna mukabil, en umulmadık bir şekilde, ‘Bolşevikler ‘le anlaşmasına ne demeli? Dilimde pelesenk olmuştur, söyleyip dururum: a/ Kurtuluş Savaşı’nın ve Anadolu İhtilâli’nin en muhâtaralı aşamalarında; en ünlü Türkçüler de, en…
…Joseph Nehama ‘yı, Batı Avrupa ‘daki ‘meraklı’, iki muazzam eseri, ‘Yahudi/İspanyol Sözlüğü’ ve ‘Selânik Yahudileri Tarihi’yle tanırmış; doğrusu Paul Dumont ‘u okuyana kadar, benim, varlığından bile haberim yoktu; meğer o, Tanzimat Selânik ‘inde, bu önemli eserlerini vermekle kalmamış; aynı zamanda, Jean Jaures ‘den esinlenmiş bir Balkan Sosyalizmi ‘nin de ‘mübeşşiri’…
…Alphonse de Lamartine , -hem ‘devrimci’ , ‘soylu’ , hem ‘düşünür’ – o Fransız; Osmanlı ‘yı, uçsuz bucaksız imparatorluğunu, zaman içinde ‘yekpâre’ koruyamadığı için, neyle suçlamıştı; ‘öteki’ halklarını önce ‘evcilleştirip’ , sonra ‘özümsememek’ le! Fikrince, Roma ‘nın yaptığı gibi, Osmanlı halklarına, din olarak İslam, dil olarak Türkçe dayatılsaydı; Devlet-i Aliyye…